Erkenning, waardering en een positief zelfbeeld door het verzilveren van thuistalen

Thuistaal verzilveren

Chinees. Spaans. Italiaans. Russisch. Op acht scholen in Nederland kunnen leerlingen sinds 2022 met de ondersteuning van stichting Taal naar Keuze hun thuistaal ‘verzilveren’: de basis hebben deze leerlingen al, en in een tijdsbestek van maximaal twee jaar doen ze eindexamen in de taal die thuis gebruikt wordt. Op dit moment hebben 120 leerlingen examenonderwijs gevolgd. Taal naar Keuze pleit voor een vrije invulling van de moderne (vreemde) talen, met daarin ook ruimte voor Papiaments, Deens, of welke andere thuistaal dan ook. Directeur Karijn Helsloot: ‘Ik vind het jammer dat grote bevolkingsgroepen helemaal geen mogelijkheid hebben hun thuistaal beter te leren kennen. Het negeren van kennis en cultuur van de eigen achtergrond is schadelijk en gaat in tegen de rechten van het kind.’

‘Ik ben veel beter geworden in spelling. Het Turks heeft een moeilijk alfabet, dat ik thuis niet echt geleerd heb. Dankzij Taal naar Keuze ben ik hierin gegroeid.’ - Leerling

Waardering en trots
Op het Caland Lyceum in Amsterdam Nieuw-West leren nu 28 leerlingen Arabisch, Chinees, Russisch en Turks met hulp van docenten van Taal naar Keuze. Teamleider Tony Janson: ‘We hebben een superdiverse schoolpopulatie, iedereen is bij ons een minderheid. Een deel van onze leerlingen spreekt of hoort thuis een andere taal dan op school. Met Taal naar Keuze worden leerlingen gewaardeerd voor de kennis van hun thuistaal. Ze kunnen er examen in doen en vinden de vermelding ervan op hun diploma belangrijk. Ze zijn er trots op dat ze hun thuistaal beheersen.’

‘Ik vind het best wel fijn dat ik nu kan aantonen dat ik de Turkse taal goed beheers. Ik voel me gehoord en ben daarom dankbaar voor deze mogelijkheid.’ - Leerling

Geen verplichting maar een wens
Ania Khazoum reist van Enschede naar Amsterdam, waar ze lessen Arabische taal en cultuur geeft op het Caland Lyceum. Ania: ‘De meeste leerlingen zijn gemotiveerd: ze hebben zelf voor dit vak gekozen. Ze willen de taal beter leren kennen: ze gaan op vakantie naar het Midden-Oosten, zoeken familie op en willen de taal kunnen spreken. Mijn lessen helpen de leerlingen met een Arabische achtergrond om in het thuisland met mensen te kunnen communiceren op niveau.’

Eten in stilte
Philip Bertrams is docent Chinese taal en cultuur voor Taal naar Keuze. Philip: ‘De lessen helpen mijn leerlingen om hun ouders beter te begrijpen en dat vind ik belangrijk. De communicatie tussen deze kinderen en hun ouders verloopt anders dan in Nederlandse gezinnen. In veel gevallen gaat het om migrantenouders die hard werken in Chinese restaurants. Deze gezinnen eten vaak in stilte; gesprekken over school of hobby’s zijn er niet altijd. Leerlingen weten vaak weinig over hun cultuur, omdat hun ouders er niet over vertellen. Ze weten niet waar hun ouders vandaan komen, of welk dialect ze spreken.’

‘Ik vind het mooi dat mijn thuistaal naast het Nederlands op mijn diploma komt. Het biedt me ook kansen op een internationale carrière.’ - Leerling

Onderzoek naar de thuiscultuur
Ook in de lessen van Ania maakt de cultuur in het Midden-Oosten deel uit van de lesinhoud: ‘In een project werkten we met het Nieuws van de Week, een YouTube-kanaal waarop het nieuws gepresenteerd wordt in makkelijke taal. Toen er een item voorbijkwam over het Nederlandse openbaar vervoer, vroeg ik leerlingen uit te zoeken hoe het openbaar vervoer eruitziet in hun thuisland. Zo ontdekten ze dat Libanon helemaal geen ov kent; mensen moeten zich er verplaatsen met de auto of kabelbaan. Daar verwonderen mijn leerlingen zich over.’

De werkwijze van Taal naar Keuze
De leerlingen die in aanmerking komen voor het traject van Taal naar Keuze beheersen hun thuistaal voldoende om er in een tijdsbestek van maximaal twee jaar eindexamen in te kunnen doen. Taal naar Keuze is de tussenpersoon voor scholen en docenten als Ania en Philip. Scholen blijven verantwoordelijk voor het onderwijs, maar de uitvoering ligt bij de docenten die ingezet worden door Taal naar Keuze. Deze hebben een groot werkgebied, omdat ze lessen deels fysiek en deels online kunnen geven.

‘Ik vind het goed dat andere talen erkend worden op scholen. Duits, Engels en Frans zijn niet de enige talen op school.’ - Leerling

Leren wie je bent
Ania ervaart dat haar leerlingen ontdekken wie ze zijn door het leren van hun thuistaal: ‘Het verschil tussen de school- en thuiscultuur in Nederland is groot, maar ook in het thuisland is die cultuur weer anders. Het is moeilijk om daarin als tiener je eigen identiteit te vinden. Mijn vak geeft richting, doordat we vanuit verschillende perspectieven naar onderwerpen kijken. Leerlingen komen voorzichtig tot het besef: dit past bij mij.’ Ze ziet nog meer voordelen in het verzilveren van thuistalen van leerlingen: ‘Mijn leerlingen begrijpen vaak de Arabische taal wel, maar vinden terugpraten lastig. Taal naar Keuze biedt ze de kans te oefenen en hun woordenschat te vergroten. De kennis die ze opdoen opent deuren. Beheers je meer talen, dan biedt dit kansen op de arbeidsmarkt.’ 

Niet alleen
Philip schrikt er best vaak van hoe weinig zijn leerlingen weten over hun cultuur en hoe groot hun openbaringen kunnen zijn: ‘Ik zie mijn leerlingen opbloeien als ze ervaringen kunnen delen. Ze zijn vaak braaf en heel erg gewend om te luisteren, maar zitten ook vol met kennis. Ze vinden vaak dat hun Nederlands niet zo goed is, maar ze realiseren zich niet dat ze al twee talen vloeiend spreken. En daar mogen ze wat mij betreft heel trots op zijn.’

‘Mijn ouders vinden het erg fijn dat ik de taal uit het land waar we vandaan komen beter leer.’ - Leerling

Meer weten?
Wil jouw school meer weten over de mogelijkheden van Taal naar Keuze? Neem dan contact op met directeur dr. Karijn Helsloot via www.taalnaarkeuze.nl/contact of via info@taalnaarkeuze.nl.