Rolmodellen en stages: zo maakt Leeuwarden impact
Stagebezoeken. Een coach die met je meedenkt over je toekomst. Een dagje op de stoel van de CEO van een bedrijf in je omgeving. In Leeuwarden werken JINC, gemeente, scholen, schoolbesturen in po, vo en mbo en bedrijven samen om 2200 kinderen en jongeren te helpen aan een goede start op de arbeidsmarkt. Via het JINC-programma maken ze kennis met beroepen en sectoren en ontdekken ze welk werk bij hun talenten past. Bianca Akkerman-Joustra, vestigingsmanager van JINC Leeuwarden en Annet Linnebank, strategisch beleidsadviseur van Firda, onderwijsinstelling voor sterk vakonderwijs in de regio Friesland en noordelijk Flevoland, vertellen erover.
Bestaand aanbod ‘opplussen’
JINC, een landelijke organisatie die actief is in achttien regio’s, opende zeven jaar geleden een vestiging in Leeuwarden, een stad die te maken heeft met uitdagingen als het gaat om kansengelijkheid. De organisatie startte met het aanbieden van stagebezoeken, de zogenaamde Bliksemstages, en sollicitatietrainingen. In 2020 werd de samenwerking met gemeente, enkele po- en vo-schoolbesturen en het toenmalige ROC Friese Poort en het Friesland College (inmiddels gefuseerd tot Firda) geïntensiveerd in een alliantie met een duidelijke wens: men wilde niet vanaf nul beginnen met nieuw aanbod of nieuwe initiatieven voor de doelgroep, maar het aanbod van JINC ‘opplussen’. Bianca: ‘In 2020 organiseerde JINC twee tot drie Bliksemstages voor leerlingen in klas 1 en 2 van het vmbo. Omdat we zagen dat leerlingen moeite hadden de stages te zien in de context van hun toekomstige beroep hebben we een Verrijkte Bliksemstage aan het aanbod toegevoegd. Met de plus van deze Verrijkte stage in klas 2 en 3 maken leerlingen een keuze voor een sector. Aansluitend nemen ze deel aan een beleefdag op het mbo, zodat ze kunnen ervaren welke mbo-opleiding past bij de sector van hun voorkeur. Daarnaast zijn we carrièrecoaches gaan inzetten om met leerlingen het gesprek aan te gaan en hen de vragen Wie ben ik? Wat kan ik? en Wat wil ik? te laten beantwoorden, om het hele traject verder te bestendigen.’
Ontdekken, ervaren, besluiten
De alliantie van samenwerkingspartners wil met het aanbod van projecten mogelijkheden zichtbaar maken, aan het denken zetten en twijfels wegnemen. Bianca: ‘Een van de leerlingen twijfelde heel erg tussen twee sectoren. Na een Bliksemstage in de gehandicaptenzorg wist ze het zeker: dit wil ik doen. Voor haar was deze stage een bevestiging. Met een gecombineerd aanbod van activiteiten krijgt de leerling of student met het verstrijken van de schooltijd een steeds beter beeld van wat bij hem of haar past.’
De impact van JINC
Het JINC-programma bestaat uit een achttal projecten, geschikt voor 8- tot 10-jarigen in de groepen 5 en 6, voor 10- tot 12-jarigen in groep 7 en 8 en voor leerlingen in het voortgezet onderwijs van 12 tot 16 jaar. De landelijke organisatie sluit voor het aanbod aan op vragen vanuit onderwijs en politiek, en stelt zich met de projecten ten doel kansen van kinderen en jongeren te vergroten. Om te toetsen of JINC dit doel daadwerkelijk bereikt, heeft SEOR, een onafhankelijk onderzoeksbureau gelieerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, in 2022 onderzoek gedaan naar de impact van de activiteiten van JINC. Bianca: ‘Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de projecten de veerkracht van jongeren vergroten, met name als het gaat om autonoom en geïnformeerd keuzes maken en omgaan met tegenslag. Allemaal succesfactoren voor een goede start op de arbeidsmarkt.’
Loopbaanoriëntatie in leereenheden
Ook Firda draagt bij aan de oriëntatie van leerlingen op hun loopbaan en beroep. Op de locatie in Heerenveen heeft de onderwijsinstelling een pilot gedraaid rond LOB-leereenheden. Annet Linnebank houdt zich binnen Firda onder andere bezig met de aansluiting vo, mbo, hbo en LOB en zoekt naar mogelijkheden om de loopbaanoriëntatie en -begeleiding verder te versterken: ‘We willen leerlingen in het voortgezet onderwijs bewuster maken van wat een opleiding bij Firda daadwerkelijk inhoudt. In deze pilot volgen leerlingen vijf weken lang, twee uur per week, lessen aan een van onze opleidingen. De leereenheid heeft echt een kop, romp en een staart: leerlingen proeven de sfeer van een opleiding en de school, maken kennis met docenten en nemen deel aan lessen.’ Deze pilot vormt een eerste aanzet voor een verdere samenwerking met vo-scholen. Annet: ‘We vinden de bewustwording van leerlingen en studenten belangrijk, zodat ze weten welke keuzes ze hebben voor een vervolgopleiding -mbo, hbo of associate degree-, of de uitstroom naar de arbeidsmarkt. Daar hoort ook de betrokkenheid van ouders of partners van onze studenten bij: ook zij zijn onderdeel van het keuzeproces en de leereenheden.’
Advies inwinnen bij rolmodellen
In verschillende projecten van JINC kunnen leerlingen zich spiegelen aan rolmodellen. De organisatie doet hiervoor een beroep op professionals in en om Leeuwarden en nodigt ervaringsdeskundigen -eigenaars of medewerkers van bedrijven- uit op vrijwillige basis sollicitatietraining te verzorgen, te fungeren als Carrière Coach, of een dag lang hun zetel beschikbaar te stellen aan een jonge Baas van Morgen. Bianca: ‘De leerling is zoekende en kan op deze manier even tegen een vreemde aanhouden wie hij of zij is en wat hij of zij kan of wil. De externe kijkt met frisse blik naar de leerling, biedt de leerling aan gebruik te maken van het eigen netwerk en moedigt hem of haar aan open dagen te bezoeken. We hebben zelfs Carrière Coaches die ervoor kiezen met een groepje leerlingen samen zo’n open dag bezoeken. De coaching is een extra middel om de jongere te bereiken en impact te maken op zijn of haar toekomst.’
Van havo naar mbo met Peer2Peer-begeleiding
Een soortgelijke interventie start in 2024 op het Friese mbo: vanaf februari gaan mbo-studenten van Firda havo-4 leerlingen van twee vo-scholen begeleiden die een overstap overwegen naar het mbo. Deze havisten die, om welke reden dan ook, hun havo-opleiding niet afronden, gaan in gesprek met de mbo’ers, die dezelfde taal spreken en daarmee een fijne sparringpartner vormen. Annet: ‘De mbo-studenten krijgen een training om te leren hoe ze te werk kunnen gaan. Ze leren zich in te leven in de situatie van de leerling die ze begeleiden en te verkennen aan welke vorm van begeleiding behoefte bestaat. De docenten van de opleiding worden ook getraind in het opdoen van specifieke coachings- en begeleidingsvaardigheden. Zij zijn na deze training bekend met de methoden en principes van de Peer2Peer-aanpak. De havist en mbo’er zijn buddy’s tot aan de zomervakantie. Als de leerling vervolgens op Firda belandt, blijft onze student aangehaakt tot aan de kerstvakantie. Zo is er ook een warme overdracht.’
Het succes van Leeuwarden
Wat beschouwen Bianca en Annet als het geheim achter het succes van Leeuwarden, waar de Gelijke Kansen-agenda zo stevig verankerd is in onderwijs, bedrijfsleven en politiek? Bianca: ‘We hebben een goede inventarisatie gemaakt van bestaande activiteiten, kennis en netwerken en hoe we hierbij konden en kunnen aansluiten. Dat wat werkt, willen we verstevigen en verduurzamen.’ Annet: ‘De kracht van de samenwerking zit ook in het feit dat we kinderen en jongeren meermaals bereiken, via verschillende wegen. Daarbij groeien onze onderlinge contacten in een heel natuurlijk proces.’ Bianca herinnert zich de waardevolle contacten die zijn ontstaan tussen bedrijven en leerlingen: ‘Een schildersbedrijf dat Bliksemstages verzorgt, verstuurt ook een kerstpakket aan een leerling die deze stage eerder bezocht heeft. De bedrijfseigenaar weet hoe moeilijk hij het thuis heeft… Ook dat is impact maken.’ Annet en Bianca zijn het erover eens dat voor alle betrokken partijen uiteindelijk maar een ding telt, en dat is het kind, de jongere, de leerling of student. Bianca: ‘Ik ben dan ook heel blij met de uitkomst van ons impactonderzoek: het draagt bij aan de noodzaak die gevoeld wordt bij alle betrokken partijen om kansenongelijkheid aan te pakken. En daarbij stellen we altijd het kind centraal.’
