Ieder kind is geweldig bij Kindcentrum Universum

Hoge schoolweging
Kindcentrum Universum is gelegen in de Grote Waal in Hoorn, een kwetsbare wijk waar zich problemen voordoen op het gebied van armoede, criminaliteit en laaggeletterdheid. Universum combineert er opvang en onderwijs voor de jongste Hoornaars. Willemijn: ‘We hebben een hoge schoolweging en bieden voor- en vroegschoolse educatie aan een groep van zestien peuters. Daarnaast verzorgen we onderwijs voor 150 leerlingen, waaronder twee nieuwkomersgroepen en een Kopklas, voor leerlingen die door een taalachterstand na groep 8 niet op het juiste niveau dreigen uit te stromen. Zij volgen een extra jaar intensief taalonderwijs, om alsnog de kans te krijgen passend geadviseerd te worden.’    

Michaela-concept
Universum maakt deel uit van Stichting Talent Hoorn. De scholen van de stichting noemen zich High Performing Schools (HPS), of zitten in het professionaliseringstraject om HPS-school te worden. Universum streeft ernaar hetzelfde hoogwaardige onderwijs te bieden aan al haar leerlingen, maar is een Michaela-concept school, met expliciete aandacht voor leren en gedrag. Dit onderwijsconcept is afkomstig uit Engeland en vernoemd naar de Londense school die het groot maakte. Universum biedt gestructureerd en duidelijk onderwijs met hoge verwachtingen van de leerlingen. Willemijn: ‘De invoering van het Michaela-concept vond plaats in coronatijd. Het urgentiebesef was groot: we wilden allemaal met heel ons hart op deze school werken, maar ervoeren het gevoel leerlingen tekort te doen.’

Stille gangen, veilige omgeving
De school stelt met het Michaela-concept heldere verwachtingen van het gedrag van leerlingen. Op de gangen in de school is het stil, want dat creëert een veilig gevoel voor iedereen: geen geluid, geen geduw of getrek, geen plagerijtjes. De leerkracht staat achter in de klas of achter de groep, zodat deze kan overzien wat er bij de leerlingen gebeurt. Door kleine incidenten groot te maken, gebeuren de grote dingen niet meer. Willemijn: ‘Gooit er iemand een propje? Dan voert de leerkracht met de groep het gesprek waarom een situatie als deze onveilig is, en dat onveiligheid slecht is voor je hersenen, waardoor je niet tot leren komt. Consequenties van niet passend gedrag volgen na schooltijd: een deel van de kinderen komt binnen met een achterstand en de school wil deze wegwerken, wat betekent dat alle lestijd nodig is. Een leerling met een time-out blijft dus gewoon in de klas, en na schooltijd volgt een gesprek.’

De vier principes van Universum
Het onderwijs van Kindcentrum Universum is gebaseerd op de twaalf kernprincipes van het Michaela-concept. Vier uitgangspunten vormen hierbij de kern van het onderwijs in de dagelijkse praktijk. Willemijn: ‘Kennis is toekomst is een van die uitgangspunten. We zorgen voor inhoudelijk goede lessen met een heldere structuur en een sterke didactische aanpak, zodat de kennis ook daadwerkelijk bij de leerling aankomt. We creëren een veilige omgeving met stille gangen en rustige lokalen waar leerlingen twee aan twee zitten en kijken naar het bord. Er zijn duidelijke consequenties bij te laat komen. Dat alles draagt eraan bij dat het (werk)geheugen van de leerlingen optimaal kan functioneren en kennis goed kan worden overgedragen.’     

Discipline en oefenen
Bij het tweede uitgangspunt staat discipline centraal. Willemijn: ‘We willen leerlingen discipline bijbrengen, het besef dat ze een taak kunnen volbrengen, dat ze moeten doorzetten en dat ze zich daarbij bewust zijn van de keuzes die ze hebben. De school maakt de leerlingen tot burgers die nadenken over de situatie waarin ze opgroeien: ze kunnen hun situatie en hun toekomst veranderen.’ Het derde uitgangspunt van Universum draait om oefening. Willemijn: ‘Oefenen is de sleutel. We oefenen veel en geven veel feedback.’

Hoge verwachtingen
De leerkrachten van Universum hebben hoge verwachtingen van hun leerlingen, de vierde pijler van het onderwijs van de school. Willemijn: ‘Een aantal leerlingen komt uit gezinnen waar men vaak niet zo met de toekomst bezig is, waar school al snel goed genoeg is en waar verwachtingen van het kind niet altijd hoog zijn. Dat willen we omkeren: we gaan ervoor!’ In het team houdt men elkaar hierbij alert. Willemijn: ‘Hebben we twijfels over een gezin? Dan spreken we elkaar erop aan dat die gedachte niet past bij de hoge verwachtingen die we koesteren.’ Die hoge verwachtingen mogen ook zichtbaar zijn voor de buitenwereld: ‘Als wij als school spreken van een fantastische wijk en van geweldige leerlingen die top presteren, dan dragen we uit hoe trots we zijn op Universum. Dat willen we blijven uitdragen. En we willen dat de kinderen hetzelfde gevoel met ons delen.’

Taal verrijken
De pedagogisch medewerkers van de (voorschoolse) opvang van Universum werken ook volgens het Michaela-concept en ook zij koesteren hoge verwachtingen als het gaat om de allerkleinsten van de school. De collega’s op de peutergroep maken deel uit van het leerteam. In de middag zijn zij aanwezig op de kleutergroep van Universum om daar de kinderen zo veel mogelijk te ondersteunen in hun taalontwikkeling. Willemijn: ‘Kennis is nu al belangrijk. Eerder gingen medewerkers de lat lager leggen en taal versimpelen, omdat veel kinderen slecht Nederlands spraken bij binnenkomst in de opvang, maar als medewerkers de taal ook verarmen draagt dat niet bij aan de taalontwikkeling van de kinderen. De peuter- en kleutergroepen zijn dus verrijkt met materialen en er wordt veel geoefend met taal.’ 

Self-fullfilling prophecies
De manier van werken van kindcentrum Universum gaat negatieve selffulfilling prophecies tegen. Willemijn: ‘Er zitten 20 tot 25 gemotiveerde kinderen in de klas, terwijl in het verleden bij leerlingen nog wel eens het gevoel overheerste dat ze het ‘toch niet konden’. Dan heb je iemand nodig die in je gelooft en die dit gevoel kan omkeren. Leerkrachten belonen de hele dag, ze tonen voortdurend hoe trots ze zijn op de prestaties en het gedrag van leerlingen. Omdat ons systeem staat, kun je het gesprek aangaan met een kind dat niet in zichzelf gelooft, of van wie de omgeving niet in het kind gelooft. Het valt op onze school sneller op als kinderen weinig zelfvertrouwen hebben, omdat 80% van de klas wel floreert bij deze manier van werken. En omdat het rustig is in de klas, kun je als leerkracht de signalen goed oppikken.’

Kansengelijkheid bevorderen
Het onderwijs van Universum is erop gericht kansengelijkheid te vergroten. Willemijn: ‘We geven onze leerlingen kennis mee en werken achterstanden weg. Je kunt wel alle twee de honderd meter rennen, maar als je zandzakken aan je enkels hebt, is dat geen eerlijke strijd. De start van de leerlingen van Universum is niet eerlijk, dus moeten ze er harder voor werken en extra goed onderwijs krijgen.’ Uiteindelijk stromen leerlingen uit naar een school die past, op een niveau dat past en dat maakt de kans op uitval veel kleiner. Universum draagt ook een steentje bij om de financiële lasten van ouders te verlichten. Willemijn: ‘We ontvangen subsidie van het Jeugdeducatiefonds. Er is een boterhammenbar met ontbijt, lunch en een tussendoortje en er zijn veel educatieve uitjes. Groep 8 krijgt straks een nieuwe schooltas en kaftpapier. Als kinderen in het voortgezet komen, en ze hebben geen kaftpapier, dan staan ze direct 1-0 achter. Het gevoel net zo veel waard te zijn als de ander draagt óók bij aan kansengelijkheid.’  

Het effect van hoge verwachtingen
Over het effect van het hebben van hoge verwachtingen hoeft Willemijn niet lang na te denken: ‘Het geeft zelfvertrouwen: leerlingen merken dat ze de stof beheersen en dat ze meer kunnen dan ze dachten. Als het beter gaat op school, voel je de trots van kinderen en ouders. We benoemen dan ook zeker dat het kind dit zelf bereikt heeft.’ 

Advies
Willemijn is ervan overtuigd dat het Michaela-concept meer scholen zou kunnen helpen om het beste uit hun leerlingen te halen: ‘Ieder kind gaat goed op het bieden van veiligheid en structuur. Er is meer rust in de school en meer ruimte om kinderen te begeleiden op de vlakken waar ze dit nodig hebben. Stel hierbij ambitieuze doelen: verrijk je taal, schuw de moeilijke stof niet.’ Willemijn hoopt dat deze scholen ook gebruik maken van het Jeugdeducatiefonds, en dat ze geen geld laten liggen: ‘Met deze middelen kunnen we de kinderen meenemen naar Amsterdam, zodat ze leren hoe ze reizen met de bus en tram, of krijgen ze een fiets om naar de middelbare school te fietsen.’

Wil je meer weten over Universum of het Michaela-concept? Willemijn vertelt er graag meer over. Ze is bereikbaar op w.loomans@talenthoorn.nl.