Onderwijs, zorg en opvang onder één inclusief dak in de gemeente Westerkwartier

Schapen, land en lucht
Het is enerzijds een echte dorpsschool, gelegen in de weidse, landelijke omgeving van de gemeente Westerkwartier, provincie Groningen. Anderzijds trekt ’t Sterrenpad ouders en daarmee kinderen aan die kiezen voor het jenaplanonderwijs van de school, waarbij samen leren leven en betekenisvol leren centraal staan, en zij leggen hiervoor soms grotere afstanden af. De derde groep ouders en kinderen ontvangt zorg en ondersteuning van de medewerkers van het gespecialiseerd kinderdagcentrum Maricja en hoeft met deze voorziening niet meer af te reizen naar bijvoorbeeld Groningen. Yvonne: ‘Onderwijs, zorg en opvang zijn met ’t Sterrenpad in Nuis heel nabij. Ouders vinden het fijn dat ’t Sterrenpad in een landelijke, rustgevende omgeving ligt: je kijkt naar buiten en ziet de schapen, het land en de lucht. Door al het licht en de ruimte is er echt ruimte om te groeien en ontwikkelen.’    

Inclusief van origine
’t Sterrenpad is belangrijk voor Nuis en de gemeente Westerkwartier. Wethouder Bé Schollema: ‘De organisatie past bij het mensbeeld van onze gemeente: de inwoners zijn bereid en welwillend om inclusiviteit te omarmen. In de 41 dorpen van Westerkwartier is het heel normaal dat iedereen erbij hoort en iedereen meedoet, ook als iets lichamelijk of verstandelijk niet lukt. Dat is van origine zo en is nooit anders geweest. Met ’t Sterrenpad is hier een gezicht aan gegeven. Nuis doet eigenlijk iets wat heel normaal is, terwijl er in andere delen van het land programma’s voor opgezet worden.’

Meer dan resultaten
En daarmee is ’t Sterrenpad een plek geworden waar ‘kan gebeuren wat er moet gebeuren’. Bé:

‘Kinderen komen met elkaar in aanraking, en ’t Sterrenpad heeft daar een fysieke plek voor. Het onderwijs is vaak gericht op resultaten van de basisvaardigheden en alles wat daarbij ‘in de weg’ zit, vormt een obstakel. In Nuis blijkt dat belemmeringen niet in de weg hoeven te zitten en dat het verrijkend is zo samen in een school te functioneren.’ Yvonne: ‘Dat wat we belangrijk vinden bij ’t Sterrenpad is misschien niet altijd meetbaar, maar wel merkbaar. Kinderen zijn sociaal, meedenkend en lief voor elkaar. Ze stellen vragen in plaats van te oordelen.’

Aansluiting zoeken
De drie partners van ‘t Sterrenpad werken actief samen aan hun onderlinge verbinding. Yvonne: ‘We bieden een combinatie van onderwijs, opvang en zorg. We bedenken bij alles: kan iedereen meedoen? En wat betekent deze keuze voor de verschillende partijen? Waar kunnen we samenwerken en waar moet het apart?’ Ineke Cruiming, locatiehoofd van gespecialiseerd kinderdagcentrum Maricja, geeft een voorbeeld: ‘We kijken hoe we kunnen aansluiten bij thema’s of activiteiten van de andere partners en doen mee met vieringen, ieder op zijn eigen manier. Denk bijvoorbeeld aan de kinderboekenweek: in deze week komt een aantal leerlingen van ’t Sterrenpad voorlezen aan onze kinderen.’

Alle partners vertegenwoordigd
Teamleden van de organisaties weten de onderlinge verbindingen ook te versterken. Ineke: ‘Vorig jaar vond er een teammiddag plaats waarbij medewerkers van Maricja vertelden over een scholing die ze gevolgd hadden, en ze combineerden dit met een workshop voor hun collega’s. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld werkgroepen rond de techniekweken en de Koningsspelen, waar mensen van ’t Sterrenpad -onderwijs en opvang- en Maricja deel van uitmaken. Alle partners zijn zo dus vertegenwoordigd. Iedereen organiseert activiteiten op zijn eigen manier, maar de werkgroepleden kijken wel hoe we bij elkaar kunnen aansluiten.’

De mogelijkheden van een gedeeld pand
De voordelen van het moderne pand waarin de drie partners zijn gehuisvest, zijn groot. Yvonne: ‘We hebben veel ruimte. Je komt binnen in de centrale hal van de school, waar alle partners gebruik van maken en die dienstdoet als gezamenlijke personeelsruimte. Er is een stamtafel waar altijd koffie en thee staat, zodat ook externen en ouders zich welkom voelen.’ De school heeft ongeveer 135 leerlingen, er is kinder- en buitenschoolse opvang voor ongeveer 70 kinderen en het team biedt op dit moment zorg aan 26 kinderen bij Maricja. Yvonne: ‘In de gymzaal van de school tref je in de gymles niet alleen de vaste groepen aan, maar sluit soms een peuter aan uit de opvang of een leerling van Maricja. In de gymzaal komt het allemaal samen.’ Recent heeft men gezamenlijk een rolstoeltoegankelijk podium aangeschaft, waardoor alle kinderen van ’t Sterrenpad en Maricja kunnen stralen op het podium van de school en peuters en kinderen van Maricja spelen samen op het peuterplein.

Kruisbestuivingen
Een aantal collega’s van ’t Sterrenpad is zowel werkzaam in opvang als onderwijs en de hulp van de logopedist van Maricja wordt incidenteel ingeroepen voor leerlingen van ’t Sterrenpad. Yvonne: ‘Onze opvang is langer open dan de opvang van Maricja. Als specialistische ondersteuning niet nodig is, sluiten kinderen van Maricja dan in sommige gevallen ook aan bij onze opvangmogelijkheden.’ Onderlinge ontmoetingen tussen kinderen van de drie partnerorganisaties hoeven niet aangemoedigd of geïnitieerd te worden. Yvonne: ‘De kinderen zien elkaar gewoon als kind. Ze worden op een gemoedelijke en veilige manier geconfronteerd met elkaar. En wat je kent, zorgt voor begrip. Ze constateren dat er verschillen zijn, accepteren dit en gaan door.’

Van betekenis zijn
Ineke: ‘Een poosje geleden vertelde een moeder dat ze met haar kind in een ander dorp was en dat het begroet werd door een leerling van ’t Sterrenpad. Moeder vond het zo’n waardevol moment, voor haar was zo’n begroeting niet vanzelfsprekend.’ Ook Yvonne ziet hoe leerlingen onderling contact maken: ‘Bij een van de vieringen was een meisje van Maricja erg onrustig. Ze maakte veel geluid en dat stoorde de viering. Op dat moment kun je ervoor kiezen haar mee terug te nemen naar de groep, om zo niemand tot last te zijn. In dit geval stond een meisje uit groep 8 op. Ze vroeg aan de begeleidster van Maricja of ze even bij het meisje mocht gaan zitten om haar te kalmeren en dat lukte heel erg goed. De situatie was een mooi voorbeeld voor anderen: je kunt van betekenis zijn in elkaars leven!’

Ongelijk investeren in kansengelijkheid
De bijdrage van ’t Sterrenpad aan kansengelijkheid in de gemeente Westerkwartier is groot. Bé: ‘Het is een uniek voorbeeld van een plek waar ongelijk geïnvesteerd wordt in kinderen: je moet veel meer doen voor een kind met een beperking dan zonder.’ Ineke hoopt dat de organisaties gezamenlijk kunnen versterken wat ze nu al bereikt hebben: ‘Ik zou graag zien dat inclusiviteit nog meer in de genen van onze organisatie gaat zitten, waarbij ouders en leerlingen het normaal vinden dat kinderen uit zorg, opvang en onderwijs bij elkaar komen. Vanuit de zorg willen we graag aanmoedigen dat mensen meer deelnemen aan de maatschappij en dat ze, als ze volwassen zijn, van betekenis zijn in de samenleving. Als je nu van jongs af aan al in aanraking komt met mensen met een beperking, vormen die op latere leeftijd geen uitzondering meer.’           

Intrinsieke motivatie
Schollema benadrukt het belang van de gedeelde visie en inzet van de samenwerkende partijen: ‘Je moet zeker weten dat de partijen die gaan samenwerken ook echt intrinsiek gemotiveerd zijn dit samen te gaan doen. Men moet samen de boodschap van de organisatie uitdragen, de kwaliteit van het concept bewaken en de naamsbekendheid van de organisatie vergroten. De samenwerking valt of staat met de gezamenlijkheid: het geheel is meer dan de som der delen. Het omgekeerde geldt ook: als een van de partijen minder goed functioneert, heeft dit ook gevolgen voor de andere partners. De meerwaarde van het geheel valt dan weg. De intrinsieke wil om samen te werken is heel erg belangrijk.’

Ik ben, jij bent, wij zijn samen
En die intrinsieke wil om samen te werken is er zeker. Yvonne: ‘Het motto van ’t Sterrenpad is ‘ik ben, jij bent, wij zijn samen’. Dat motto geeft ruimte voor eigenheid, maar laat ook zien dat we altijd verbonden zijn. We waken ervoor dat onze werkwijze niet persoonsafhankelijk is, maar dat deze in ons dna blijft zitten. Om dat te blijven voeden, organiseren we ontmoetingen en teamdagen, die we allemaal als waardevol ervaren. Ineke: ‘Maricja heeft een tijdje in zwaar weer gezeten. We hadden te maken met krimp en het was de vraag of we konden blijven bestaan. Zonder Maricja zou een deel van ’t Sterrenpad verloren gaan en samen hebben we gestreden voor het behoud van de zorglocatie binnen ‘t Sterrenpad. Zo hebben we onze organisatie opnieuw onder de aandacht gebracht bij zorgaanbieders. En het heeft geholpen: samen sta je sterker.’

Meekijken mag 
Wat adviseert wethouder Schollema andere gemeentes, die een soortgelijke constructie overwegen of die ook samenwerkingen willen stimuleren tussen verschillende disciplines? Bé: ‘Je weet pas wat deze manier van werken inhoudt als je ondervindt wat we doen, dus we nodigen je graag uit eens te komen kijken.’