Blog: Van brugfunctie naar sterkere basis
Veel scholen in Nederland kampen met dezelfde uitdagingen, die niet door het onderwijs alleen opgelost kunnen worden. Soms zijn dit ‘wicked problems’, met tal van definities en oorzaken verspreid over verschillende domeinen, waar überhaupt geen eenvoudige oplossingen voor bestaan. Toch moeten scholen zich hiertoe verhouden, want leerlingen kunnen hun zorgen en problemen niet achterlaten bij de schoolpoort. Daarom heeft de Gelijke Kansen Alliantie de afgelopen jaren rondom zulke vraagstukken drie bovenregionale scholennetwerken gevormd – landelijke GKA-agenda’s – waarin scholen met en van elkaar konden leren, kennis konden opbouwen en ervaringen konden opdoen. Netwerken waarbinnen het mogelijk is om interventies met beperkte omvang op te schalen, te kijken wat in welke context werkt en door te bouwen op de geleerde lessen.
Omgaan met Armoede op Scholen is één van deze drie. De gevolgen voor kinderen van het opgroeien in gezinnen met geldstress, -problemen en schulden zijn talrijk en hebben invloed op de schoolprestaties. Er is bijvoorbeeld geen geld voor schoolmaterialen of voor vervoer naar school. Thuis is geen ruimte of rust voor het huiswerk. En tijdens de les is het stukken lastiger concentreren met een hoofd vol zorgen of een lege maag. Hoe armoede ook tot uiting komt: het onderwijs heeft zich hiertoe te verhouden. Iets wat bovenop de – toch al volle – borden van schoolleiders, leerkrachten en docenten komt.
Daarom hebben we in de landelijke GKA-agenda Omgaan met Armoede op Scholen een pilot gedaan op twintig scholen verspreid in Nederland met de inzet van de brugfunctionaris. Een functie die zo’n 13 jaar geleden werd ingevoerd in Groningen en in de laatste jaren in steeds meer plaatsen werd geïntroduceerd. De brugfunctionaris is iemand die de brug slaat tussen het kind op school, het gezin thuis en – waar nodig – de voorzieningen in de wijk. De brugfunctionaris bouwt aan een relatie met de gezinnen wiens kinderen op school zitten.
Op de twintig basisscholen zijn de directeuren in 2022 op zoek gegaan naar een ‘brugger’ die aansluiting zou vinden bij het schoolteam, de leerlingen en hun gezinnen. Gedurende de looptijd van de landelijke agenda, zijn er verschillende kennisdelingssessies geweest tussen de brugfunctionarissen, schooldirecteuren en externe sprekers. Zo hoorden zij van elkaar waar ze tegenaan liepen, deelden ze succesverhalen en leerden we beter wat in welke context werkt. Ondertussen werd er ook onderzoek gedaan naar de ervaringen van de inzet van de brugfunctionaris door het Education Lab.
De ervaringen met de inzet van de brugfunctionaris bleken ontzettend positief. Ook wijst het onderzoek van Education Lab dat uitgevoerd is in het kader van de landelijke GKA-agenda uit dat schoolleiders zich ontlast voelen en leerlingen meer sociaal-emotioneel welzijn ervaren. De ervaringen van de deelnemende scholen aan de landelijke GKA-agenda en veel van de pioniers die al jaren lang met de brugfunctionaris werkten, waaronder Groningen, maar ook Zaandam en Haarlem, zijn gebruikt bij het maken van beleid en het ontwerpen en implementeren van een landelijke driejarige subsidieregeling ‘Brugfunctionaris’. Een goed voorbeeld van hoe de praktijk beleid heeft gevoed, hoe beleidsmakers leerden van de knelpunten in de praktijk en we een interventie, met behoud van kwaliteit, konden opschalen.
In schooljaar 2024-2025 zijn door deze regeling 1100 scholen gestart met de invoer van een brugfunctionaris. Er is dus een goede kans dat je er één treft bij jou in de buurt. Overigens is er een goede kans dat als je op het schoolplein informeert naar ‘de brugfunctionaris’, je glazig wordt aangestaard. Daar kennen ze juf Sharon en juf Yasmin: degene die altijd tijd heeft voor een praatje, ’s ochtends op het schoolplein staat en altijd bereid is je te helpen met het invullen van een formulier. De brugfunctionaris staat naast het gezin, signaleert, ondersteunt en spot kansen. Daarmee lost de ‘brugger’ armoede en andere uitdagingen voor het gezin niet op, maar kan wel helpen (grotere) problemen te voorkomen, stress te verminderen en oplossingen te vinden voor de problemen die ontstaan als het gevolg hiervan. Bovendien raken de bordjes van de rest van het schoolteam zo weer wat leger. Zo komt de leerling weer tot leren en het schoolteam weer tot het verzorgen van goed onderwijs.